تسکین گلو درد : غرغره کردن آب نمک گرم یا نوشیدن مخلوط آب لیمو ترش با عسل به تسکین گلو درد و کاهش سرفه ها کمک میکند . استفاده از قطره های بینی نمکی باعث کاهش احتقان بینی میشود و خصوصا در اطفال به غذا خوردن و خواب بهتر آنها کمک میکند.

سرماخوردگی به مفهوم عفونت بینی وگلو میباشد . که معمولا بیضرر بوده و دارای علائمی مانند آبریزش بینی ,گلودرد , سرفه و عطسه میباشد.
بیش از200 نوع ویروس در ایجاد سرما خوردگی نقش دارند و بنا براین علائم آن بسته به نوع ویروس ایجاد کننده میتواند کاملا متفاوت باشد .
بروز سرما خوردگی در افراد بزرگسال بین 4-2 بار در سال و در کودکان, بخصوص در سنین قبل از مدرسه بین 10-6 باردر سال کاملا طبیعی است .افراد مبتلا به سرما خوردگی باید بعد از 2-1 هفته احساس بهبودی کامل کنند ودر غیر اینصورت باید به پزشک مراجعه نمایند تا از نظر بروز عوارض باکتریال سرماخوردگی مانند عفونت ریه ها , سینوس ها , یا گوش ها مورد بررسی قرار گیرند .

علائم ونشانه ها :
علائی سرما خوردگی معمولا بعد از 3-1 روز بعد از تماس با ویروس سرما خوردگی بروز می کند و شامل این موارد است:
گرفتگی یا آبریزش بینی
خارش گلو یا گلو درد
سرفه
احتقان
سردر یا بدن درد
آبریزش از چشم
تب پائین
احساس خستگی مختصر
با پیشرفت سرما خوردگی ترشحات بینی میتواند بتدریج غلیظ تر و زرد رنگ ویا سبز رنگ شود
یکی از مشخصه های قابل توجه افتراق دهنده ی بین سرما خوردگی و سایر بیماریهای ویروسی این است که در سرما خوردگی معمولا تب بالا وجود نداشته و بر خلاف سایر بیماریهای ویروسی احساس خستگی شدیدی وجود ندارد .

علل سرما خوردگی :
رینو ویروس ها شایع ترین عامل بشمار میروند که شدیدا هم قابل سرایت میباشند . راه ورود ویروس به بدن دهان یا بینی است اما در این بین دستها هم نقش مهمی ایفا میکنند .
ویروسها بدنبال سرفه ,عطسه و یا حتی حرف زدن در هوا پخش میشوند .اما از طریق تماس دستها با اشیائی که قبلا دستهای آلوده به ویروس با آن در تماس بوده(مانند :گوشی تلفن ,لیوان, حوله ...) نیز قابل انتقال است.بدنبال تماس دست های آلوده با چشم ها ؛دهان یا بینی عفونت سرما خوردگی انتقال میابد.

عوامل زمینه ساز :
خردسالان و کودکان در سنین قبل از دبستان بسیار مستعد ابتلا به سرما خوردگی میباشند زیرا هنوز به اکثر ویروسهای سرماخوردگی مقاومت پیدا نکرده اند . بعلاوه کودکان اکثر اوقات خودرا در جمع سایر کودکان میگذرانند و در خصوص شستن دستهای خود و مراقبت دهانی هنگام عطسه و سرفه کمتر توجه دارند .
با افزایش سن نسبت به بسیاری از ویروسهای سرماخوردگی مقاومت ایجادمیشود و بنابراین شیوع ابتلا به سرما خوردگی بتدریج و با افزایش سن کاهش میابد. در بزرگسالان ضعیف شدن سیستم ایمنی به هردلیل و یا وجود آلرژی ها میتواند یک عامل زمینه ساز ابتلا به سرما خوردگی به شمار رود.
بروزسرماخوردگی در پائیز و زمستان بیشتر است که علت آن تجمع بیشتر دانش آموزان در کلاسهای درس و از طرف دیگر خانه نشینی بیشتر در این فصول است .در مناطقی که فصل زمستان ندارند سرما خوردگی در فصول بارانی شایعتر است.

چه زمانی یک بیمار سرماخورده باید به پزشک مراجعه نماید؟
1- تب بالای 39 درجه
2- تب بالا همراه با خستگی یا بدن درد
3- تب بالا همراه تعریق و لرز یا با سرفه ,همراه خلط رنگی
4- وقتی که با گذشت زمان علائم بجای بهتر شدن بدتر شوند یا بیشتر از 10 روز طول بکشند.
اطفال معمولا درطی سرما خوردگی نسبت به بزرگسالان بدحالترند ودچار عوارضی مانند عفونت گوشها میشوند.
اطفال رادر صورت وجود هر یک از علائم زیر باید نزد پزشک برد:
1- تب بالای 39 درجه ,وجود لرز یا تعریق
2- تبی که بیشتر از 3 روز طول بکشد
3- وجود استفراغ یا درد شکم
4- خواب آلودگی غیر متعارف
5- سر درد شدید
6- وجود تنفس مشکل
7- گری? مداوم
8- گوش درد
9- سرف? مداوم

عوارض سرما خوردگی
1- عفونت حاد گوش میانی: این عارضه خصوصا در اطفال نسبتا شایع است و بدنبال ارتشاح باکتری یا ویروس از ورای پرد? گوش رخ میدهد . علائم بصورت گوش درد, ترشحات سبز یا زرد رنگ از بینی و برگشت تب پس از یک بهبودی نسبی از سرماخوردگی میباشد . ممکن است بیقراری هم وجودداشته باشد.
2- خس خس سینه : در بیماران آسمی سرماخوردگی میتواند باعث ایجاد خس خس سینه شود.
3- سینوزیت
4- سایر عفونت های ثانویه مثل گلودر چرکی, سینه پهلو, برونشیت در بزگسالان و خروسک دراطفال
بروز هر کدام از عوارض فوق نیازمند مراجعه به پزشک جهت درمان میباشد.

درمان سرماخوردگی:
در واقع هیچ راه درمان قطعی برای سرماخوردگی وجود ندارد و این بیماری باید خود بخود خوب شود..آنتی بیوتیک ها و داروهای مشهور به سرما خوردگی هیچکدام فایده ای نداشته و البته اکثرا دارای عوارضی میباشند.
با اینحال در مورد بعضی درمان های معمول نکاتی ذکر میگردد:
1- مسکن ها :مانند استامینوفن که برای کاهش درد و تب استفاده میشود البه مصرف زیاد آن میتواند برای کبد عارضه دار باشد.
2- قطره ها و اسپری های ضداحتقان بینی :بزرگسالان از این داروها برای مدت طولانی نباید استفاده کنند زیرا خودشان میتوانند ایجاد احتقان و التهاب مخاط بینی و گرفتگی بینی نمایند و در خصوص اطفال باید گفت که از این داروها اصلا نباید استفاده کرد.
3- شربت های ضد سرفه :مصرف این شربت ها توسط انجمن پزشکان متخصص ریه در آمریکا به شدت نهی شده است و معتقدند این داروها هیچ تاثیری در درمان علت اصلی سرفه در سرما خوردگی ندارد .انجمن فوق مصرف هرگونه داروی ضد سرماخوردگی و شربت سینه را در اطفال زیر 14 سال مبتلا به سرما خوردگی به شدت نهی کرده است .مرکزکنترل بیماریها در آمریکا تجویز داروهای ضد سرفه و سرما خوردگی را در بچه های زیر2 سال ممنوع کرده است. سرفه های ایجاد شده بدنبال سرما خوردگی معمولا تحت هر شرایطی 3-2 هفته طول کشیده و با هیچ داروئی قابل کنترل نمی باشد . اگر بیش از این طول بکشد حتما نیازمند ویزیت پزشک است .
4- ویتامین C و روی : مصرف این ویتامین اثری د رشیوع سرما خوردگی ندارد اما تاثیر کمی در روی کاهش مدت و شدت علا ئم سرماخوردگی دارد . طبق بعضی از مطالعات مصرف قرص های روی تا حدودی باعث کاهش علائم سرما خوردگی شده است .

پیشگیری :
بدلیل تنوع و تعدد ویروس های ایجاد کنند?سرما خوردگی ؛ هیچ واکسن موثری علیه سرما خوردگی وجود ندارد .. اما انجام بعضی از مراقبت ها تا حدودی میتواند مانع از گسترش ویروس ها شود :
1- شستن دست ها : باید دستها را چندین بار در روز و به طور کامل با آب و صابون شست .
2- شستن و ضد عفونی کردن وسایل خانه مثل وسایل آشپزخانه ؛حمام ؛ و وسایل بازی بچه ها
3- استفاده از دستمال کاغذی در موقع سرفه و عطسه صورت گرفته و سپس دستمال دور انداخته شده و دستها شسته شود. بایدبه بچه ها آموزش داد که زمانی که دستمال ندارند ؛ هنگام سرفه و عطسه بجای دستها ؛ گودی آرنج را بجای دستانشان جلوی دهان خود بگیرند.
4- از ظروفی مانند لیوان و قاشق بصورت مشترک استفاده نشود
5- از تماس طولانی با افراد سرما خورده اجتناب گردد.
6- دقت لازم در مورد بهداشت مهد کودک ها انجام گرفته و از ورود کودکان بیمار به آنجا ممانعت بعمل آید.

تغذیه و سایر مراقبت های لازم در زمان سرما خوردگی :
1- مصرف مایعات مانند آب ,آّب میوه ,چای , سوپ , و مانند آن در طی سرما خوردگی توصیه میشود تا جایگزین مایعات از دست رفته از راه ترشحات و تب شوند . مصرف الکل و سیگار باعث تشدید علائم میشود .
2- مصرف سوپ مرغ : امروزه معلوم شده است که سوپ مرغ اولا بعنوان یک ضد التهاب عمل میکند و ثانیا باعث تسریع تخلیه مخاط و ترشحات از بینی و بهبودی احتقان میشود که این مسئله باعث کاهش مدت زمان تماس ویروس ها با مخاط پوششی بینی میگردد و در بهبود علائم موثر است.
3- استراحت : اگر بیمار دچار تب , سرفه های شدید ,و بیحالی میباشد حتما در خانه استراحت نماید . حداقل فایده آن این است که دیگران را مبتلا نمیکند ؛و در محل کار حتما از ماسک استفاده نماید.
4- تنظیم دما و رطوبت اتاق : دمای اتاق باید گرم بوده و داغ نباشد و اگر هوا خشک است ا زیک مرطوب کننده استفاده شود .البته دستگاه رطوبت ساز باید تمیز باشد تا محلی برای رشد میکروبها و قارچ ها نگردد.
5- تسکین گلو درد : غرغره کردن آب نمک گرم یا نوشیدن مخلوط آب لیمو ترش با عسل به تسکین گلو درد و کاهش سرفه ها کمک میکند .
6- استفاده از قطره های بینی نمکی باعث کاهش احتقان بینی میشود و خصوصا در اطفال به غذا خوردن و خواب بهتر آنها کمک میکند.

گردآوری : دکتر مستوفی نژاد