الکل تقریبا در 78 درجه سانتی‏گراد می‏جوشد. در حالی که آب‏برای جوشیدن باید به دمای صد درجه برسد. از این تفاوت نقطه‏جوش استفاده کرده مایع الکلی را که همان خمر است در دیگ‏هایی‏ریخته و حرارت می‏دهند. الکل که نقطه جوش پایین‏تری داردسریع‏تر بخار می‏شود. بخار به دست آمده را از لوله‏ای که اطراف آن راهوای سرد پوشانده عبور می‏دهند و به حالت مایع در می‏آورند.

از دیدگاه متخصصین اعصاب و روان، الکل، عالی‏ترین اعمال‏توقفی را فلج می‏کند و انسان را به سیرت و منش عاری از ملکات‏اخلاقی و بری از دانش و بینش سوق می‏دهد. استعمال الکل موجب‏دگرگونی در شخصیت انسان می‏شود و انسان با شرم و حیا راافسارگسیخته و بی‏بندوبار می‏نماید.

عوارض مصرف الکل، غالبا منشا ارتکاب اعمال شنیع و ارتکاب‏جرایم می‏گردد. طبق مطالعاتی که مؤسسات جرم‏شناسی به عمل‏آورده‏اند، اغلب جنایات جنسی و در حدود 70% جرایم ضرب وجرح و 80% قتل‏ها، خود آزاری و دیگر آزاری‏ها در اثر استعمال‏نوشابه‏های الکلی واقع می‏شوند. ازدیاد تصادفات وسایط نقلیه درکشورهایی که مجاز به نوشیدن الکل هستند براثر مستی رانندگان‏مزاحم است و روی همین اصل، استعمال مشروبات الکلی را اغلب‏قوانین ممنوع دانسته یا محدود نموده‏اند. (13) .
در کشورهای سویس و فرانسه اگر میزان الکل در خون بیش از 5/0سانتی‏گرم در لیتر خون باشد، شخص مجاز به رانندگی نیست و تکرارکننده این جرایم از حق رانندگی برای شش ماه محروم می‏شود. دردانمارک این مقدار یک سانتی‏گرم و در انگلستان 8/0 می‏باشد. (14) .

اثرات سوء نوشیدن الکل منحصر در آن چه گفتیم نیست. الکل نه‏تنها اعتدال روانی و تنظیم حرکات و فعالیت‏های انسان را مختل‏می‏سازد بلکه آثار مخرب دیگری بر دستگاه‏های مختلف بدن‏می‏گذارد; به عنوان نمونه، مصرف الکل، باعث‏سوءهاضمه واختلال دستگاه گوارش و کبد می‏شود، زیرا به علت جاذب الرطوبه‏بودن آن، آلبومین‏های سلول‏های کبد و معده را منعقد می‏کند. درنتیجه معده اسیدکلریدریک پس نمی‏دهد و سلول‏های کبد حالت‏مومی شکل (تشمع کبدی) به خود می‏گیرند. (15) .
این است که اسلام با نوشیدن هر نوع مشروبات الکلی، خرید وفروش و هر نوع بهره‏برداری از آن‏ها به شدت برخورد کرده است.خمر در آیات قرآنی، پلیدی و رفتار شیطانی تلقی گردیده، نوشیدن‏آن، گناه کبیره قلمداد و هم چون قمار بازی موجب برانگیختن بذرعداوت و دشمنی دانسته شده است. (16) .
براساس روایات اسلامی، کسی که خمر می‏نوشد، تا چهل روز،نماز او پذیرفته نمی‏شود. بلکه در تمامی ادیان الهی، هنگامی که کامل‏گشته‏اند، تحریم خمر جزء برنامه‏های قطعی آن‏ها بوده است. (17) نوشنده خمر در روز قیامت‏با صورت سیاه و زبان بیرون آمده درحالی که آب دهان او بر سینه‏اش می‏ریزد و فریاد العطش برمی‏آورد، محشور می‏گردد. کسی که جرعه‏ای شراب بنوشد، روح ایمان از وی‏گرفته می‏شود و روح ناپاک و پست جایگزین آن می‏گردد. (18) .
متاسفانه هم اکنون در کشورهای لائیک و عمدتا در کشورهای‏غربی مقادیر زیادی الکل به صورت مشروبات الکلی مصرف‏می‏شود. تنها در سال 1955 در فرانسه مطابق گزارش رسمی وزارت‏دارایی این کشور، تعداد 455054 مشروب فروشی دایر بود; یعنی‏برای هر 86 نفر یک باب مشروب فروشی وجود داشته است.
این در حالی است که مصرف الکل سال به سال به طور مرتب دراین کشورها افزایش یافته است. هم اکنون دانشمندان کتاب‏های‏متعددی درباره الکلی‏سم و مسائل کیفری و ناهنجاری‏های‏اجتماعی‏نوشته‏اند. پروفسور سیگار در کتاب خود تحت عنوان‏«الکلی‏سم از گذرگاه اجتماعی‏» الکلی‏سم را یکی از مهم‏ترین علل‏شکست فرانسه در جنگ دانسته و آکادمی علوم فرانسه، قطع نامه‏ای‏به همین مضمون در محکومیت مصرف نوشابه‏های الکلی صادرنموده است.
از لحاظ علم ژنیتک نیز، اکثر فرزندان افراد الکلی، مبتلا به‏روان‏پریشانی‏های شدید می‏گردند و به همان جهت، عقب‏ماندگی‏های مختلف شعوری در آنان ایجاد می‏شود. (19) .

3- کاربرد الکل
از الکل، به عنوان پرمصرف‏ترین ماده شیمیایی در فرایند ساخت وسنتز، جدا سازی و تولید می‏توان نام برد.
در صنعت، الکل را جهت تهیه لاک، ورنی و رنگ‏های انیلین ودواجات به کار می‏گیرند. الکل در آزمایشگاه‏ها به عنوان سوخت‏کاربرد دارد. ولی استفاده از آن به این منظور، به صرفه نیست.
الکلی که در صنعت‏به کار گرفته می‏شود، از لحاظ ماهیت، هیچ‏تفاوتی با الکل طبی ندارد و هر دو همان الکل اتیلیک یا اتانول‏می‏باشند. منتها به دلایلی نظیر گرفتن مالیات از نوشابه‏های الکلی و یاجلوگیری از سوءاستفاده از آن‏ها، کارخانجات تولید کننده الکل، موادسمی، بد بوکننده (هم چون متانول یا عرق چوب) و مواد رنگین‏کننده (هم چون پریدین) به آن می‏افزایند. (20) .
الکل بهترین حلال آلی است و لذا در آزمایشگاه‏ها و صنایع داروسازی کاربرد بسیار زیادی دارد. در مواردی نیز الکل جهت محافظت‏از رشد میکروبی در فرآورده‏های دارویی، ساخت روکش قرص‏ها، وضدعفونی کننده وست‏به کار می‏رود. (21) .
در پزشکی نیز الکل جهت ضدعفونی کردن ابزارهای طبی و غیره‏به کار گرفته می‏شود. به علاوه قطعات تشریحی را به خوبی می‏توان‏در الکل از گندیدن و عفونت محافظت نمود. هم چنین الکل درساختن ادکلن‏ها و لوازم آرایشی نیز کاربرد فراوان دارد.

4 - روش‏های تهیه الکل
الکل اتیلیک یا اتانول اولین ترکیب آلی است که انسان تهیه نموده است، چرا که قدمت صنعت الکل تقریبا به اندازه قدمت‏صنعت‏نان است.
الکل مورد بحث از راه‏های گوناگونی تهیه می‏شود که می‏توان‏آن‏ها را به دو روش کلی تقسیم نمود: روش طبیعی(تخمیر) و روش‏صنعتی. ذیلا این روش‏ها را مورد مطالعه قرار می‏دهیم:

الف - روش تخمیر یا فرمانتاسیون (22)
در حقیقت پدیده تخمیر چیزی جز تجزیه قند نیست. نهایت قند به‏صورت‏های گوناگون در طبیعت‏یافت می‏شود:انگور،کشمش،خرما،جو،برنج، سیب‏زمینی، ذرت و مانند این ها به میزان زیادی قند در بردارند ولذا این‏گونه مواد می‏تواند منابع اولیه جهت تهیه مایع الکلی باشد.
قارچ یا مخمرها موجوداتی هستند که قادرند به طریق بی‏هوازی‏رشد نمایند; یعنی در محیط واجد اکسیژن فراوان، مخمرها موادقندی را با تنفس هوازی به گاز کربنیک و آب تجزیه می‏کنند. و درغیاب اکسیژن، مواد قندی را تخمیر و گاز کربنیک و اتانول یا الکل‏اتیل تولید می‏کنند. 
هم اکنون ثابت‏شده که تخمیر در واقع توسط یک آنزیم به نام‏«زیماز» که توسط سلول‏های قارچ تولید شده عملی می‏گردد. این‏آنزیم‏ها یک نوع کاتالیزر آلی هستند که باعث اجرای عمل و سرعت‏آن شده ولی خود دخالت مستقیم نمی‏کنند. (23) .
نتیجه فرایند تخمیر، مایعی است که عمدتا محتوی آب و الکل‏است که آن را خمر می‏نامیم. ولی مواد دیگری چون گلیسیرین واسیدسوکسینیک نیز به مقدار کم در آن یافت می‏شود. در کنار این هاماده‏ای هم به نام روغن فوزل در نتیجه تخمیر به دست می‏آید. (24) .
به هر حال مایع به دست آمده درجه الکلی بسیار پایینی در حدتقریبی 18 درصد دارد. برای این که غلظت الکل در این مایع را که ازآن به درجه الکلی تعبیر می‏کنند، افزایش دهند، از فرایند تقطیر مجزا (25) استفاده می‏کنند. اساس این عمل، تفاوت دمای جوش الکل و آب‏است.
الکل تقریبا در 78 درجه سانتی‏گراد می‏جوشد. در حالی که آب‏برای جوشیدن باید به دمای صد درجه برسد. از این تفاوت نقطه‏جوش استفاده کرده مایع الکلی را که همان خمر است در دیگ‏هایی‏ریخته و حرارت می‏دهند. الکل که نقطه جوش پایین‏تری داردسریع‏تر بخار می‏شود. بخار به دست آمده را از لوله‏ای که اطراف آن راهوای سرد پوشانده عبور می‏دهند و به حالت مایع در می‏آورند.

هر چه این عمل را - که «رکتیفیکاسیون‏» نامیده می‏شود - بیش ترتکرار کنند، الکل درجه خلوص بیش تری پیدا می‏کند به طوری که‏بیش تر الکل‏های کاربردی در صنایع مختلف دارای درجه خلوص‏96 می‏باشند. در حالی که مشروبات الکلی درجه الکلی بسیارپایین‏تری دارند;مثلا آب‏جو 4 الی 6 درصد، شراب 16 تا 20 درصد وعرق یا ویسکی تا 40 درصد در بردارنده ماده سکرآورالکل می‏باشند.

ب - روش صنعتی
مواد اولیه جهت تهیه الکل به روش صنعتی، از منابع طبیعی نظیرنفت، گاز طبیعی، ذغال سنگ و توده‏های زیستی به دست می‏آید. این‏مواد طی فرایندهای گوناگون و احیانا پیچیده به الکل تبدیل‏می‏شوند. (26) در این فرایندها ماده‏ای به نام استیلن (CH CH) درمجاورت جیوه با آب ترکیب شده و ماده دیگری به نام استالدئید یااتانال به دست می‏آید سپس ماده مزبور را با هیدروژن ترکیب و اتانول‏یا الکل اتیل به دست می‏آورند.

هم چنین ماده دیگری به نام اتیلن (CH2 CH2) را در مجاورت‏اسیدسولفوریک با آب ترکیب و از آن الکل اتیل تهیه می‏کنند. هر دوماده مزبور (اتیلن و استیلن) از فراورده‏های نفتی می‏باشد. هم اکنون‏روش تخمیر در تهیه الکل کم تر مقرون به صرفه است و بیش تر الکل‏مورد نیاز صنایع به طریق شیمیایی و به کمک صنایع نفت تولیدمی‏گردد. ولی با اتمام ذخایر نفتی مسلما اهمیت تخمیر در ساخت‏الکل به مراتب بیش تر خواهد بود.

پی‏نوشتها:
1) دکتر ابوالحسن شیخ، شیمی‏آلی(ارگانیک)، ج 1 ، ص 114.
2) نام دیگر آن متانول است‏با فرمول (CH3OH) یعنی یک اتم کربن، سه اتم هیدروژن‏و یک عامل هیدروکسیل.
3) دکتر ابوالحسن شیخ، همان، ص 124-125.
4) الکل نوع اول مانند اتانول که در آینده از آن مفصل‏بحث‏خواهیم کرد، و الکل نوع‏دوم مانند 2 - پروپانل یا ایزوپروپیل الکل، و الکل نوع سوم مثل: 2 - متیل - 2 -پروپانل یا ترسیوبوتیل الکل.
5) برای مطالعه بیش تر در زمینه انواع الکل‏های و ساختمان شیمیایی آن‏ها ر. ک: دکترابوالحسن شیخ، همان، ص 120 و ص 136.
6) Ethanol با فرمول شیمیایی (C2H5OH) یعنی دو اتم کربن، پنج هیدروژن و یک‏عامل هیدروکسیل.
7) در مبحث آتی و به هنگام بحث از روش تخمیر در تهیه الکل با این لفظ آشنا خواهیم‏شد.
8) دکتر ابوالحسن شیخ، شیمی آلی ، ج 1 ، ص 131.
9) جی. اچ. برن، مبانی فارماکولوژی، ترجمه دکتر مرتضی فرخ سیر و دکتر محمودبهزاد، ص 65.
10) دکتر ابوالحسن شیخ، شیمی آلی ، ج 1 ، ص 133.
11) پیترکوپر، مسمومیت‏به وسیله داروهای شیمیایی، ترجمه دکتر مرتضی فرخ سیرودکتر محمد خوئی، ص 162.
12) دکتر ابوالحسن شیخ، شیمی آلی، ج 1 ، ص 133; دکتر اردوبادی، بررسی‏فرآورده‏های الکل از نظر فقه اسلامی، ص 313) دکتر سعید حکمت، روانپزشکی کیفری، ص 142.
14) مقدار مزبور از طریق بوی دهان با وسایل خاصی قابل تشخیص است.
15) دکتر اردوبادی، بررسی فرآورده‏های الکل از نظر فقه اسلامی، ص 74.
16) بقره(2) آیه 219; مائده(5) آیه‏های 90-91.
17) تحریم خمرو مذمت آن در جاهای مختلف تورات و انجیل آمده است. به عنوان‏نمونه در تورات، سفرلاویان، باب دهم چنین آمده‏است: «و خداوند هارون را خطاب‏کرده گفت: تو و پسرانت‏با تو چون به خیمه اجتماع داخل شوید، شراب و مسکری‏ننوشید مبادا بمیرید. این است فریضه ابدی در نسل‏های شما.». در انجیل نیز در رساله اول پطرس رسول، باب چهارم، می گساری در کنار بت‏پرستی‏و فسق و فجور تحریم شده است.در متون اسلامی نیز چنین آمده است: «ما بعث الله نبیا قط الا و قد علم الله انه اذااکمل له دینه کان فیه تحریم الخمر، و لم تزل الخمر حراما». (وسائل ، ج 17، ص 237).
18) وسائل الشیعه، ج 17، ابواب اشربه محرمه، باب 1، حدیث 5، و باب 9 ، احادیث 1و 2 و 4 و 25; به روایات باب 11 و 12 نیز مراجعه شود.
19) دکتر سعید حکمت، روانپزشکی کیفری، ص 144; دیویدایبراهمس، روانشناسی‏کیفری، ترجمه دکتر پرویزصانعی، ص 196 و 275.
20) این عمل در اصطلاح علمی، تقلیب ماهیت‏یا denaturation نامیده می‏شود. تقطیر وتخلیص الکل تقلیبی بسیار مشکل می‏باشد.(دکتر ابوالحسن شیخ ، شیمی آلی، ج‏1،ص 134).
21) بحث تفصیلی از میزان ترکیب الکل در فرآورده‏هایی دارویی را به هنگام بحث فقهی‏از طهارت و حلیت این گونه فرآورده‏ها مطالعه خواهیم کرد.
22) Fermentation به معنای جوشش یا غلیان از واژه لاتین Fermentatio گرفته شده‏است. به طور کلی تولید انرژی در موجود زنده به سه طریق صورت می‏گیرد: تخمیر،تنفس و فتوسنتز. ساده‏ترین راه تولید انرژی، تخمیر می‏باشد. از نظر صنعتی مخمر Saccharomyces Cervisiae بیش ترین اهمیت را داراست و در تهیه الکل و هم چنین‏نان به خدمت گرفته می‏شود. برای مطالعه بیش تر در این زمینه ر. ک:
Encyclopedia Of Chemical Technology ق kirk - Othmer ق P: 352
23) دکتر ابوالحسن شیخ، شیمی آلی، ج 1 ، ص 127; پدیده تخمیر به صورت فرمول‏شیمیایی زیر نشان داده می‏شود:
2C2 H5 OH+2CO2 توسط مخمر زیماز C6 H12 O6 .
24) روغن فوزل که به مقدار زیاد در نتیجه فرایند تخمیر به دست می‏آید، نتیجه تخمیرالکلی نیست‏بلکه از مواد سفیده قارچ‏ها به وجود می‏آید.
25) Rectification